Trong giai đoạn đầu tìm hiểu về hành trì thiền, vấn đề thường được quan tâm nhất chính là: “Làm sao để đảm bảo việc hành trì đi đúng lộ trình?” Xuyên suốt nội dung các Ngài Mahasi bài giảng, Bậc Thầy không sử dụng các lý thuyết trừu tượng để giải đáp, nhưng lại đưa ra một phương pháp cực kỳ thực tế: hãy quan sát những gì đang xảy ra nơi thân và tâm, ngay trong giây phút này.
Dưới góc nhìn của phương pháp Ngài Mahasi cho người mới, thiền không phải là việc tìm kiếm sự an lạc hay tĩnh lặng đặc biệt. Thiền chính là rèn luyện khả năng quan sát sáng suốt. Khi thân chuyển động, biết có chuyển động. Khi tâm suy nghĩ, biết đang suy nghĩ. Khi có khó chịu, biết khó chịu. Khả năng nhận thức này chính là gốc rễ của tuệ giác.
Ngài Mahāsi thường xuyên nhắc nhở người mới khởi sự từ các yếu tố sơ đẳng nhất. Tiến trình hô hấp, mà cụ thể là chuyển động phồng xẹp nơi vùng bụng, trở thành đối tượng tập trung chủ đạo bởi sự thường trực và tính rõ ràng. Khi hành giả biết rõ “phồng, xẹp” một cách liên tục, tâm thức sẽ từ từ lắng dịu các vọng tưởng và trở nên thanh tịnh hơn. Nếu tâm phóng đi, chỉ cần ghi nhận “nghĩ” rồi quay về. Không cần trách móc, cũng không cần phân tích.
Trong nhiều Ngài Mahasi bài giảng, Ngài luôn lưu ý rằng giá trị không nằm ở số giờ tọa thiền dài ngắn, mà chính là tần suất xuất hiện của chánh niệm. Việc thực hành đúng đắn trong thời gian ngắn có giá trị hơn nhiều so với việc ngồi lâu mà thiếu chánh niệm. Do đó, những người mới khởi sự không nên tạo áp lực quá lớn cho bản thân, mà cần xây dựng sự đều đặn và bền bỉ.
Một điểm rất đặc biệt trong phương pháp của Ngài Mahasi cho người mới là thiền không bị giới hạn trong tư thế ngồi. Dù là đi, đứng hay nằm, hành giả đều phải duy trì sự hay biết rõ rệt. Ngay cả trong sinh hoạt hằng ngày như ăn cơm, rửa chén, hay nói chuyện, khi chánh niệm hiện tiền, tất cả đều là read more quá trình thiền định. Kết quả là, người tu tập sẽ dần tích lũy được sự tỉnh thức trong mọi phương diện cuộc sống.
Khi thực hành đúng theo lời dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, người tu tập sẽ bắt đầu thấu hiểu một đạo lý căn bản: tất cả các pháp đều mang tính chất sinh và diệt. Các cảm giác sẽ tan đi, ý nghĩ sẽ biến mất, và cảm xúc cũng không tồn tại vĩnh cửu. Cái thấy này không dựa trên nền tảng lý thuyết mà dựa trên thực chứng cá nhân. Nó góp phần làm tiêu tan sự clinging và những thói quen phản ứng của tâm ý.
Đối với người mới, con đường mà Ngài Mahasi cho người mới chỉ ra là con đường an toàn và chân thật. Chẳng cần niềm tin mù quáng hay sự mong cầu thái quá về kết quả. Cốt lõi là ở sự thực hành chuẩn mực, quán sát liên tục và để trí tuệ tự động thăng tiến. Đây chính là điểm tinh yếu trong những lời huấn thị đơn sơ nhưng sâu sắc của Ngài Mahāsi.